Sakinliğin cazibesi “Assos”

Yazan; Ferhat Kaan Şahin

Sakinliğin cazibesi “Assos”

Assos ya da Türkçe adıyla Behramkale, Çanakkale’nin Ayvacık ilçesinin yaklaşık 17 km güneyinde, aynı ismi taşıyan (Behramkale Köyü) köyde yer alan antik bir kenttir.

Antik çağlarda Troas diye isimlendirilen bölgenin güney tarafında volkanik bir tepenin zirvesi ve yamaçlarında, Midlli adasının karşı yakasında kurulmuştur. Tarih boyunca Lidya, Pers, Pergamon ve Roma egemenliği altında bulunan bölge Orta Çağda terk edilmiş ve 1880-83 yılları arasında Amerikan Arkeoloji Enstitüsü’nün yaptığı kazılar sırasında genç mimar Francis H. Bacon tarafından bulunmuştur.

Aktif olduğu dönemlerde Assos, bölgesindeki tek büyük limana sahip olduğu için oradan geçen gemilerden alınan vergilerle büyük bir zenginliğe kavuşmuştur. Assos’taki andezit taşından imal edilen lahitler, içine konan cesetleri çabuk çürütmesi ile dünyaca ün yapmış ve antik çağlarda Lübnan, Suriye, Yunanistan ve Roma’ya ihraç edilmiştir. Antik Çağın büyük düşünürü Aristo Assos’ta 3 yıl yaşamış ve felsefe okulu kurmuştur. Bu nedenle Felsefe tarihinde de önemli bir yere sahiptir. Assos, aziz Pavlus tarafında da ziyaret edilmiştir ve bundan dolayı Hıristiyanlarca kutsal kabul edilmektedir.

MÖ 900’lerde kurulan kentin en göz alıcı yer, tepe noktasının zirvesine yapılmış olan Dorik stilde inşa edilen Athena Tapınağıdır. Kentin ayrıca büyük bir amfi tiyatrosu bulunmaktadır. Günümüzde, antik kentin olduğu şehrin eteklerinde ve yamaçlarındaki Behramkale kenti hala aktiftir.

Assos kentini ilk defa iskan edenlerin kim olduğu tam olarak bilineme de arkeolojik kazılardan elde edilen verilen ışığında, Tunç Çağından itibaren kesintisiz bir yerleşim olduğu görülmüştür. Bölge MÖ 7. Yüzyılda Midilli adasından gelen Aiol kolonistleri tarafından iskan edilerek genişlemiş, gelişmiş ve refaha kavuşmuştur. MÖ 6. Yüzyılda Lidya Krallığı tarafından uygulanan politik güç sağlama politikasının sonucunda kent MÖ 560 yılında bu krallığın egemenliğine girmiştir. MÖ 546 yılında Lidya hakimiyeti son bulmuş ve Pers egemenliği başlamıştır. MÖ 387 yılında imzalanan Kral Barışının hemen ardından, Eubolos adında bir tüccar kendini Assos ve Atameus kentlerinin kralı ilan etmiştir. Onun ölümünün ardından ise, gençliğinde Plato’nun okulunda öğrenim görmüş olan Hermesisas yönetimi ele geçirmiş ve başta Aristo olmak üzere filozof dostlarını kente davet etmiştir. Hermesisas’ın yeğeni Phtias ile evlenen Aristo, 3 yıl Assos’ta yaşamıştır.

Asıl zenginliği ve ününe Roma döneminde ulaşan kent, Aziz Pavlus ve Luka’nın kente yaptıkları ziyaretlerden etkilenerek Hıristiyan olmuştur. Hıristiyanlığın etkisi ve imparatorluğun emirleri sonrasında kentteki birçok tapınak yıkılmıştır. Assos Athena Tapınağı ve sunağı da bu dönemde tahrip edilmiştir. Bizans döneminde Piskoposluk merkezi haline kent 1080 yılında Selçukluların hakimiyetine girse de haçlı seferleri sonunda tekrar, 1330 yılında dek sürecek olan Bizans hakimiyeti başlamıştır. 14. Yüzyılda Karesi Beyliğinin topraklarına kattığı Assos, 1359 yılında ise tüm Çanakkale ve çevresi ile birlikte Osmanlı egemenliğine girmiştir.

Nasıl gidilir?

Geçmişte birçok önemli uygarlığa ev sahipliği yapmış bu muhteşem tarihi barındıran antik kent Assos’a kara yolu veya hava yolu ile ulaşım mümkündür. İstanbul’a yaklaşık 540 kilometre mesafede bulunan Assos’a, feribotlar Çanakkale boğazını geçtikten sonra, Ezine-Ayvacık yolu üzerinden yaklaşık 1 saatte ulaşabilirsiniz. Ayrıca İstanbul’dan hızlı feribot seferleri ile de ulaşım imkanı bulunmaktadır. Bostancı ve Yenikapı feribot iskelelerinden aracınız ile Bandırmaya geçtikten sonra, Bandırmak-Balıkesir-Edremit-Akçay-Altınoluk-Küçükkuyu istikametlerini takip ederek yakşalık 3 saatte Assos’a ulaşabilirsiniz. Son olarak Balıkesir Koca Seyit Havalimanı Assos’a 60 kilometre, Çanakkale Havalimanı ise 90 kilometre mesafede yer almaktadır. Havalimanlarından minibüs veya taksi ile ulaşım imkanı bulunmaktadır.

Gezilecek yerler

Aristo’nun felsefe okulu kurduğu Assos’ta gezilip görülecek pek çok tarihi mekan bulunuyor. Behramkale Köyü’nde Hüdavendigar Camii, Tuzla Çayı üzerinde kurulmuş 600 yıllık Hüdavendigar Köprüsü, Assos Antik Kenti’nde yer alan surlar, Athena Tapınağı, Akropol, Nekropol, Gymnasium, Amfi Tiyatro, Hamam ve Agora, Babakale yolu üzerindeki Apollon Smitheion Tapınağı bunların başlıcaları.